Hoofdstuk 7 - S.S. Jan Steen -1943-1944

Met dank aan Pete voor de foto

Op de terugreis had ik mijn linkervoet verstuikt en bij aankomst bleek dat erger te zijn dan eerst
gedacht. Dus moest ik van boord en het been in gips voor een paar weken. Toen dat achter de rug was stond ik gereed om op een ander schip aan te monsteren en dat zoueen grote teleurstelling worden. Het was namelijk de S.S."Jan Steen" en dat was een z.g. Engelse Liberty schip, of dan wel een "Empire " schip want de namen begonnen allemaal met "Empire."

Ik zag dat schip in de verte al liggen toen ik de poort van het havengebied binnen kwam want
het was het enigste schip met een Hollandse vlag. Kolen aan dek want het waren kolenstokers
en ze waren aan het bunkeren. Ik kreeg gelijk herinneringen aan de "Stad Haarlem" met al die
kolen aan dek maar er was niets aan te doen en zo ging ik aan boord van de "Jan Steen." Er waren verscheidene van die schepen en hadden allemaal namen van schilders van voorheen. Er was ook een "Frans Hals" en een "Paulus Potter" en hoewel deze schepen onder de naam van een rederij voeren waren het in het ware regerings schepen. De Nederlandse regering had deze schepen aangekocht van de Engelsen ter compensatie van de geleden verliezen. De "Paulus Potter" voorheen de "Empire Johnston" maakte deel uit van het konvooi PQ17en op de reis van Reykjavik naar Moermansk werd het schip tot zinken gebracht door Duitsevliegtuigen. Dat was in 1942.

Enfin om terug te komen op de "Jan Steen" dat schip had niet voldoende kanonniers en moesten wij
als er gevaar was ook een gedeelte van het afweer geschut bedienen. Gelukkig is het nooit zover gekomen, aanvallen uit de lucht bedoel ik, maar we gingen af en toe wel oefenen en de Chief Steward was z.g. mijn loader en moest dus die trommel met kogels op die 20mm zetten. De kapitein schoot dan een of ander vuurwerk de lucht in en daar moesten we op schieten. Ging tamelijk goed ondanks dat wij geen volledige opleiding tot kanonnier hadden gehad.

De "Jan Steen" was ook voorzien van een z.g. anti torpedo net en dat was ook een uitvinding van
de Engelsen. En zover ik weet waren alleen die Engelse Liberty schepen uitgerust met zoiets. Die anti torpedo netten hadden het doel, haast niet om te geloven, om het schip te beschermen tegen aanvallen van u-boten. Dus als dat net ,van staaldraad gemaakt, buitenboord gestreken was moest die torpedo vast raken in het net. Zover ik weet hebben ze daar nooit succes mee gehad en was het alemaal voor niets. In feite was het meer gevaarlijk om zoiets aan boord te hebben en de kosten moet kolossaal geweest zijn. Die netten zaten aan hele lange bomen die aan beide kanten van de
voormast en achtermast vast gemaakt waren. Staken en heel eind boven de mast uit en dus kon men
direct zien dat het een schip was met anti torpedo netten. In werkelijkheid zijn ze nooit gebruikt maar we werden af en toe "uitgekozen" door een of andere gekke konvooi commandant die orders gaf
om zogenaamd teoefenen en de netten buitenboord te laten zakken. Dat was een hele taak want je moest langzaam gaan stomen anders kon je die netten niet naar voren trekken. Langzaam stomen betekende ook dat je het konvooi tijdelijk moest verlaten. Zo dan eerst moesten die lange bomen, voor enachter, naar beneden laten zakken en het was mijn taak om de spanschroeven waar ze mee vast zaten aan de mast los te maken. Dus ik moest de mast in en als dat zaakje naar beneden ging dan was het een lawaai en alles kraakte omdat er zoveel spanning op die staaldraad stond. Ook de matroos die bij de winch stond ging op een beetje afstand staan. Als die bomen horizontaal lagen staken ze een heel eind buiten de huid van het schip en dan werden de netten, die aan de achterste boom zaten, naar voren getrokken. Inmiddels zaten we achter het konvooi en er kon van alles
gebeuren. Nou dan gaf die konvooi commandant een signaaltje en konden we hele troep weer
stuwen. Allemaal voor nop. Op lange reizen waar we zonder konvooi verder gingen had je dus geen
last van die troep.

En we gingen inderdaad een lange reis maken en wel naar Iquique in Chile om daar Phosphate te laden. Phosphate werd gebruikt als kunstmest en deze lading was bestemd voor Egypte. Zo richting
Suez Kanaal en we gingen ten anker in het bitter meer bij Abu Sultan om daar te lossen.
Ging allemaal erg langzaam en omdat we een lange tijd op zee hadden gezeten werd besloten
om een gedeelte van de bemanning een paar dagen vrij te geven en maar Cairo te gaan.
Zo de eerste groep bestond uit een man of tien en ik was daar ook bij. Gingen met een paar auto's
de woestijn door en zo naar Cairo en het was een aardige rit. Ook zijn we bij piramides geweest en
natuurlijk een ritje gemaakt op een kameel.

Toen we terug kwamen inEngeland waren er geruchten dat we zouden worden vervangen door Chinezen en het eerste wat ze wilden doen was die torpedo netten weg halen omdat ze wisten dat die
knapen daar niets vanwilde weten. Toen ging het toch niet door, Chinezen aan boord, en bleven
de netten natuurlijk.
Enfin ik had de kans om in November 1944 van die rot schuit af te gaan en mijn volgende schip
was de tanker "Fort Schuyler" en daar heb ik de rest van de oorlog op gevaren en wel tot
December 1945.

Leendert Don

captndon@bellsouth.net