Nog een verhaal van Cees:

Konvooi varen Ja of Nee ?

In het begin van "The Battle of the Atlantic" in 1940/42 hadden wij met de Edam een heen en weer dienstje tussen Liverpool en New York. Als wij van New York vertrokken gingen wij naar Halifax waar wij in de baai voor anker gingen liggen wachten tot er een konvooi gevormd kon worden.

Van Halifax ging het dan richting het U.K. in konvooi, de snelheid van zo’n konvooi werd bepaald door het langzaamste schip in dat konvooi.

De grote vraag die meer malen bij ons op is gekomen was: "Is het wel zo link om dergelijk soort konvooien samen te stellen" gezien de tijd die het in beslag neemt en het feit dat zo’n grote concentratie van schepen moeilijk te verdedigen is tegen aanvallen van de "U-boat packs". Speciaal in die tijd toen de Royal Navy door een tekort aan escortschepen gewapende trawlers als escortschepen meezond. De vaartijd die verloren ging op zo’n North Atlantic trip loog er niet om en is één rede om aan het nut van konvooi varen te twijfelen. Ten eerste de reis van New York naar Halifax, zeg maar 2 dagen, ten tweede de wachttijd in de baai van Halifax tot er voldoende schepen samen waren om een konvooi te vormen, zo’n dag of 6/7,laten wij het op 6 houden. Ten derde de snelheid van het konvooi, als er een schip van 8 mijl/uur bij zat bewoog het hele konvooi zich met 8 mijl/uur !

3000 mijl afleggen op een snelheid van 8 mijl/uur of 14 mijl/uur scheelt nog al wat,3000 / 8 x 24 =15.6 dagen zeg 16 dagen. De Edam had een kruissnelheid van 14 mijl/uur,3000 / 14 x 24 = 8.9 dagen zeg 9 dagen. 16 – 9 = 7 dagen tijdverlies. In totaal dus 2 + 6 + 7 = 15 verloren vaardagen, voor de Edam 1 2/3 overtocht. Dat allemaal in een tijd dat iedere ton telde voor het U.K. hetgeen met de rug tegen de muur stond tegenover het machtige Nazi-rijk.

Een ander argument tegen het konvooi varen is de kwetsbaarheid van zo’n grote concentratie van belangrijke schepen voor het aanvoeren van de nodige materialen waar het U.K. een groot te kort aan had. Het was immers een feit dat wanneer de konvooien binnen het bereik van de Duitse verkenningsvliegtuigen kwamen, deze de positie doorspeelden naar de "U-boat packs" die dan heel snel tot de aanval overgingen. Door de gebrekkige escortering in die tijd hadden de Duitse U-boat commanders bijna vrij spel om schepen tot zinken te brengen. Een alternatief voor het konvooi varen was geweest, de schepen direct uit hun vertrek haven aan de Oostkust van de U.S.A. op volle kracht naar hun Britse bestemming te laten varen en die schepen allemaal over andere routes te laten varen, hierdoor had het veel moeilijker geworden om gegrepen te worden door de U-boats.

Het Noord Atlantische scheepvaart verkeer was dan veel intensiever geweest, materialen waren sneller op hun bestemming in het U.K. gekomen en de grote vraag is en blijft, "Waren er ook zoveel schepen gezonken ?" Het onderzeebootje jagen was moeilijker geworden want "U-boat Wolf packs" hadden dan geen zin gehad. De Duitse Marine had haar U-boats over de gehele Oceaan moeten verspreiden in de hoop dat zij een eenzame koopvaarder tegen kwamen. Het bevoorraden van de verspreidde U-boats was een probleem geworden voor de Duitsers.

Wij hadden in ieder geval met de Edam veel meer heen en weer trips kunnen maken.

Het enige voordeel dat in onze ogen het konvooi opleverde was het veilige gevoel dat er van uit ging, voor de bemanningen van de deelnemende koopvaardijschepen, maar als men er over na gaat denken, dan is de grote vraag, "Was het wel zoveel veiliger ?".

C.de Neef.